ДАРХАН-УУЛ АЙМГИЙН 2017 ОНЫ 5 ДУГААР САРЫН ЦАГ АГААРЫН НӨХЦӨЛИЙН ТОЙМ

ДАРХАН-УУЛ АЙМГИЙН 2017 ОНЫ 5 ДУГААР САРЫН

ЦАГ УУРЫН НӨХЦӨЛИЙН ТОЙМ

Агаар ба хөрсний температур: Дархан-Уул аймгийн нийт нутгаар 5 дугаар сард агаарын температурын дундаж 11.6...13.8 градус дулаан буюу УАД-аас Дархан суманд 2.0 градус дулаан, бусад сумдад УАД-ийн орчим байв.

Агаарын үнэмлэхүй их температур Хонгор суманд 37.0 градус дулаан, үнэмлэхүй бага температур Шарын гол суманд  -3.9 градус хүйтэн байв. Агаарт 30 градусаас дулаан өдөр  Дархан, Хонгор суманд 6 өдөр, Орхон суманд 5 өдөр, Шарын гол суманд 3 өдөр ажиглагдсан.

Хүснэгт 1. Агаар хөрсний температур

Сумдын нэрс	Агаарын температур 0C				Хөрсний температур 0C
	дундаж	үнэмлэхүй их	үнэмлэхүй  бага	300C-аас дулаан  өдөр	дундаж	үнэмлэхүй их	үнэмлэхүй бага	400C-аас дулаан өдөр
Дархан	13,8	36,4	-1,1	6	21,8	64,0	-1,7	23
Шарын гол	11.6	34.5	-3.9	3	18.0	59.4	-5.0	19
Орхон	13.3	36.0	-1.9	5	18.5	59.3	-3.4	18
Хонгор	13.5	37.0	-2.6	6	18.9	60.4	-4.3	19

Агаарын чийгшил: Агаарын харьцаат чийгийн дундаж 43-48%, дутагдал чийг 10.0-11.9 г/па, агаарын харьцангуй чийг 30%-иас бага өдрийн тоо 13-28 өдөр ажиглагдсан.

Хур тунадас: Аймгийн нийт нутгаар 22.0-37.6 мм тунадас орж, Дархан, Орхон суманд УАД-аас ахиу, Шарын гол суманд УАД-аас бага, Хонгор суманд УАД-ийн орчим тунадас унасан  байна.

Хүснэгт 2 . Хур  тунадас

Сумдын нэрс	Тунадас, мм
	нийлбэр	УАД	хазайц
Дархан	37,6	26,5	УАД-аас ахиу
Шарын гол	22.0	34,1	УАД-аас бага
Орхон	36.5	18,4	УАД-аас ахиу
Хонгор	24.3	21,2	УАД-ийн орчим

Цаг агаарын үзэгдэл: Энэ сард нийт нутгаар цас-3, орон шуурга-6, нойтон цас-4, хяруу-5, аянга цахилгаан-4,  аадар бороо-4, бороо-25, явган шороон шуурга-29, шороон шуурга-8, шүүдэр-7, будан-2 тус тус ажиглагдсан байна.

Салхи: Салхины дундаж хурд нийт нутгаар  2.9-3.9 м/сек, салхины хамгийн их хурд 17-22 м/с хүрч,  хамгийн их хурд Хонгор суманд 22 м/с хүрсэн байна.

10 м/сек-ээс дээш салхитай өдрийн тоо  Дархан суманд 18, Шарын гол суманд 27, Орхон, Хонгор суманд 13 өдөр тус тус тохиолдсон байна.

Хүснэгт 3. Салхины дундаж, их хурд

Сумдын нэрс	Салхины хурд  м/с
	Дундаж хурд	Их хурд	10 м/с-ээс дээш салхитай өдрийн тоо
Дархан	2.9	17	18
Шарын гол	3,4	18	27
Орхон	3.9	20	13
Хонгор	3.6	22	13

Бэлчээрийн ургамлын ургалтын байдал: Бэлчээрийн ургамлын хашаалсан  талбайн ширэг, улалжийн цэцэглэлтийн үе шат I-10 хоногийн дунд үеэр, алаг өвсний төрлийн агьны нахианы өсөлтийн үе шат I-10 хоногийн сүүлчээр эхэлж, II-10 хоногийн эхээр тус тус жигдэрсэн нь ОЖД-н орчим ажиглагдсан байна. Үетний төрлийн ургамалд түрүүлэлтийн үе шат эхлээгүй. Ургац авах нөхцөл Дархан өртөөнд 5-р сарын  4 нд, Шаазгайт өртөөнд 5-р сарын 14-нөөс бүрдэж 0.5-1.1 ц/га,   III-10 хоногт  2,6 ц/га байна.Нийт ургамлын дундаж өндөр Дархан суманд 9-15 см,  Шарын гол суманд 3-11 см, ургалтын  байдал сайн. Сонгинолог ургамлын төрөл мангир цочир хүйтрлээс  цухуйсан ургамал үхсэн бусад ургамалд цаг агаар болон хортон шавьжаас шалтгаалсан гэмтэл ажиглагдаагүй.Бэлчээрийн ургамлын хашаалаагүй талбайн ширэг- улалж цэцэглэлтийн үе шат II-10 хоногийн сүүлч,  алаг өвсний төрөл ишгүй гичгэнэ үрийн боловсролтын үе шат III-10 дунд үеэр явагдаж нийт ургамлын дундаж өндөр 6-10 см ургамалд гэмтэл ажиглагдаагүй.Хашаалаагүй талбайн ургац нийт нутгаар 0.4-2.0 ц/га байна. 

Хортон шавьжийн ажиглалт: 25-нд нийт сумдын нутгаар бэлчээрийн ургамлын хөнөөлт царцааны үнэмлэхүй нягтшлыг тодорхойлоход Сибирийн царцааны авгалдай дунджаар Дархан суманд 5ш, Орхон суманд 3ш, Шарын гол суманд 3ш, Тоонолжит царцааны авгалдай Хонгор суманд 2ш тоологдсон.

Таримал ургамлын судалгаа: Хонгор суманд тариалсан улаанбуудайн судалгааны 6-р бригадын талбайд цухуйлтын үе шат жигдэрч,  Цайдамын талбайн  буудайн 3 дахь навчлалтын үе шат эхэлж, Алтангадасын талбайн буудайн 3 дахь навчлалтын үе шат жигдэрсэн. Ургамлын дундаж өндөр 17см, 1м2 талбай дахь ургамлын тоог гаргахад 264 ш тоологдсон.

 

 

Товчилсон үгийн тайлбар

 УАД-Уур амьсгалын дундаж

 

 

УУР АМЬСГАЛЫН ЕРӨНХИЙ ТЕХНОЛОГИЧ Ө.ЭНХТУЯА

ХААЦУ-Н ЕРӨНХИЙ ТЕХНОЛОГИЧ М. АРИУНБУЯН